Założone przez ks. Józefa Bąbę w 1888 r. jest najstarszym muzeum diecezjalnym w Polsce. Początkowo eksponaty prezentowane były w Seminarium Duchownym, potem w Ratuszu, obecnie w zabytkowej kamieniczce obok Bazyliki katedralnej Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Wielbiciele sztuki sakralnej z pewnością znajdą tam coś dla siebie. W Muzeum znajduje się kilka sal wystawowych m.in. Galeria obrazów ludowych malowanych na szkle, sala ornatów, sztuki ludowej, kolekcjonerski salon mieszczański, Galeria Sztuki Średniowiecznej- można podziwiać  pamiątki pochodzące głównie z małopolskich kościołów. Mieszkańcy Ptaszkowej na pewno rozpoznają jeden z ołtarzy, który wcześniej znajdował się w ich zabytkowym kościółku pw. Wszystkich Świętych. Kilka przepięknych obrazów dawniej wisiało na ścianach kościoła w Grybowie. Z pośród wielu eksponatów jednym z najstarszych i najcenniejszych jest rzeźba głowy św. Jana Chrzciciela na misie, którą podziwiać można nad wejściem do głównej sali. Zbiory muzealne są efektem kilkunastoletniej pracy wielu kustoszy.

Muzeum Diecezjalne nie jest przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową. Z uwagi na zabytkowy charakter samego budynku  nie można dokonać prac dostosowawczych. Jedyną salą możliwą do obejrzenia przez osoby poruszające się na wózku inwalidzkim jest Galeria Sztuki Średniowiecznej. Co ważne, należy odpowiednio wcześniej powiadomić o swoim przyjeździe pracowników muzeum, którzy przygotują i udostępnią osobne wejście- dotyczy to większych grup osób. To, które znajduje się od strony Rynku jest wąskie i trzeba pokonać 3 schodki. Warto zaznaczyć, że podpisy eksponatów znajdują się na odpowiedniej wysokości dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. W muzeum nie ma toalety przystosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przed budynkiem znajduje się niewielki parking.

Ze względu na bezcenną wartość dzieł w Muzeum zakazano ich fotografowania. Istnieje jednak możliwość zakupu płyty DVD z wirtualnym przewodnikiem oraz książek, w których znajdują się wszystkie zabytki.

Wstęp do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie jest bezpłatny.